අපි සොයන්නේ ජිවිතයේ නැතිවුණු අනුපිළිවෙල - මයිකල් ඔන්ඩාච්චෙ

 

මයිකල් ඔන්ඩාච්චෙ ගේ නවතම කෘතිය පසුගිය මැයි මස 08 වැනි දා(2018) එළිදැක්විණි. මයිකල් ඔන්ඩාච්චෙ නවකතාකරුවෙකි, කවියෙකි, සංස්කාරකවරයෙකි, ශාස්ත්‍රීය ලිපි සම්පාදකයෙකි, චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂවර‍යෙකි.

පුළුල් ක්ෂේත්‍ර පරාසයක පැතිරී ඇති ඔහුගේ නිර්මාණ දිවිය වරින් වරි දෙස් විදෙස් සම්මාන රැසකින් ඇගයීමට ලක්වුණු අතර ඔහුගේ නිර්මාණ දිවිය තුළ ඔහුට මහත් කීර්තියක් අත්කර දුන්නේ 1992 වසරේ ඔහු ලියා පළ කල The English Patient කෘතිය තුලිනි. එම සාහිත්‍ය කෘතිය සඳහා එම වසරේ බුකර් සාහිත්‍ය සම්මානය ද පිරිනැමිණි. ඔහු 1943 වසරේ දී ලංකාවේ උපත ලද්දෙකි. වර්තමානයේ කැනඩාවේ ජීවත්වන ඔන්ඩාච්චෙ එම රට තුළ විවිධ සාහිත්‍යයික දහරාවන් ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ මහඟු සේවයට සක්‍රියව දායකවෙමින් සිටියි.

පහතින් දැක්වෙන්නේ වොෂිටන් පෝස්ට් සහ නැෂන්ල් පබ්ලික් රේඩියෝ (US) වෙබ් අඩවි වල පළවුණු පිළිවෙලින් ඔහුගේ නවතම කෘතිය ( Warlight) පිළිබඳ විචාරයක් සහ ආරි ශපිරෝ නම් ජනමාධ්‍යවේදියා ඔන්ඩාච්චෙ සමඟ කරන ලද කෙටි පිළිසඳරක් ඇසුරින් සකස් කරගත් ලිපියකි.

මයිකල් ඔන්ඩාච්චෙ විසින් වසර හතක නිහැඬියාවකට පසුව, මේ වසරේ (2018) මැයි මාසයේ එළිදක්වන ලද සාහිත්‍යයික කෘතිය වොෂින්ටන් පෝස්ට් වෙබ් අඩවියට අනුව නව්‍ය සහ උසස් ගණයේ කලා කෘතියකි. ‘Warlight’ නම් වන එම නවකතාව සුරංගනා කතාවක් සේ සිත් ඇඳ බැඳ ගන්නා නමුත් එය අඳුරු ස්වභාවයකින් ද යුක්තය. “1945 වසරේදී, අපව අපරාධකරුවන් දෙදෙනකුට බාර කොට, අපගේ දෙමව්පියෝ, අපව හැරදමා දුරක ගියෝය.” කතාව කියන්නා අපව මතකයේ අඳුරු භූමියකට කැඳවාගෙන යමින්, සිය කතාව එසේ ආරම්‍භ කරයි.

දෙවන ලෝක යුද්ධයේ අවසන් සමයේ, ගිම්හාන සෘතුවේ එක් දිනක ලන්ඩනයේදී, නතානියල් සහ රැෂල් නම් යෞවනයෝ දෙදෙනා, සිය දෙමව්පියන් ව්‍යාපාරික කටයුත්තක් සඳහා, ඔවුන් දෙදෙනා නොමැතිව ටික කාලයකට සිංගප්පූරුව බලා පිටත්ව යන්නේය යන තම දෙමව්පියන් කළ දැනුම් දීම නොසතුටින් අසා සිටියහ. “රැෂල් වත් මමවත් කිසිවක් නොකිවෙමු.” නතානියෙල් සිහිපත් කරයි. “ඔවුන් අප හා ජීවිතය පිළිබඳ කතා කලේ ඉතාමත් කලාතුරකිනි. අපි අර්ධ කතාන්දර වලට හුරුවූවන් වුයෙමු.” තතු වසං කිරීමේ හැබෑම ශූරයකු වූ ඔන්ඩාච්චි විසින්, දැකීමට ඉඩ හසර ලබා දෙන කිසිවක් හැරෙන්නට, මුලසිටම පාඨකයාට වැඩිමනත් දෙයක් දැනගන්නට ලැබෙන්නේ නැත, නමුත් පසුව නතානියෙල් චරපුරුෂ සේවයේ සහ යුද්ධයේ මඩ ගොහොරුව තුළ ගිලී තිබුණු සිය දෙමව්පියන්ගේ රහස් එ‍කිනෙක ගොඩ ගැනීමට සමත් වෙයි.

“තවමත් තුවාල වලින් ඔත්පළව සිටි, කිසිදු නිශ්චිත බවක් ‍නොදැණුනු” බෝම්බ වලින් වල ගැසුණු ලන්ඩනය තුළ අත්හැර දැමුණු ලැබු සහෝදරයා සහ සහෝදරිය නොහඳුන්නන්ගේ රැකවරණයේ යටතේ හැදී වැ‍ඩෙති. සිය නිවසේ කුලියට නවාතැන් ගෙන සිටි Moth නම් අනවරත නාමයෙන් හඳුන්වනු ලැබූ මිනිසා ඔවු‍න්ගේ නීත්‍යානූකූල රැකවළා බවට පත්වෙයි. නමුත් නොබෝදිනකින්ම තව බොහෝ අයගෙන් ඔවුන්ගේ ළමා කාලය ජනාකීර්ණ වීම සිදුවෙයි. එනම් උමං මාර්ග, කාළගුණය, ගැහැණුන් සහ සොරකම ගැන මනා දැනුමක් ඇති ඩාර්ටර්, ඩාර්ටර් ගේ මිතුරෙක් වූ අපූරු ජන විද්‍යාඥයෙකු වන ඔලිව් ලෝරන්ස් සහ “ඔයාලගේ අම්මා දුරක ගිහින්, වැදගත් වැඩක් කරන්න” යැයි නිතරම පවසන, විකෘති ජීවියෙකැයි හැ‍‍ඟෙන ආතර් මැකැෂ් ඉන් කිහිපදෙනෙකි.

නවකතාව දිගහැරෙන්නේ 1959 දීය, වසර විසි අටක් වයසැති නතානියල් තමන් දැනටමත් හොඳින්ම දන්නා ස‍ෆොක් හි නිවස එහි අයිතිකාරිය වන, සිය මතකය ශක්තිය දුර්වල වෙමින් පැවති වැන්දඹු මැලකයිට් මහත්මිය‍ගෙන් මිලදී ගනියි. නතානියෙල් ගේ මතකය කැබැලිති ගොන්නක් වුව ද එය තීව්රය. “අප නිතරම සොයන දෙය, ඔවුන් කියන ලෙස, අතහැරුණු ජීවිතයේ අනුපිළිවෙලයි.” ඔහු සිය මව රෝස්, සම්බන්ධ ප්‍රහේළිකාව එනම් ඇයගේ ළමා කාලය, ඇයගේ අතුරුදහන් විම සහ නැවත පැමිණිම, ඇය‍ගේ දෑතේ මතුව ඇති කැළැල් පිළිබඳ තතු නොවළහා දැනගැනීමේ සිය උවමනාව වටහා ගනියි. නතානියෙල් යුද්ධ කාලයේ ලිපිගොනු පිරික්සීම සඳහා බ්‍රිතාන්‍ය බුද්ධිඅංශය විසින් බඳවා ගැනීමෙන් අනතුරුව, යුගෝස්ලාවියාවේ සිදුවුණු ජනසංහාරයක් සහ පාවා දීම හා පළිගැනීම පිළිබඳ විසල් ඉතිහාසයක වැසීගිය කැබිලිති මතු කරගැනීමට ඔහු සමත් වෙයි.

කෘතිය තුළ රටාවක් මතුවන විට ‍නොදැනුවත්වම ඔන්ඩාච්චෙ විසින් කතාන්තරයේ තීවර බව වැඩි කරයි. ක්‍රමක්‍රමයෙන් කෘතිය තුළ ඇති කිසිදු චරිතයක් හො සිදුවීමක් අහම්බයක් හෝ අතිශෝක්තියක් නොවන බව පාඨකයාට අවබෝධවීමට පටන් ගනියි. රෝස් ගේ ළමා කාලයේ සිටි තුවාල වුණු කුඩා මිතුරා, ඇය වසර ගණනාවකට පසුව ශ්‍රවණය කිරිමට හුරුවු රේඩියෝ වැඩසටහන් මෙහෙය වූ ස්වාභාවික විද්‍යාඥයා, මියගිය මැලකයිට් මහතා, කවියක පදවැල, අතින් අඳින ලද සිතියම.. මේ සියල්ලම කෘතියට තුළ අදාළ වන දේවල්ය, සියල්ල එකට මනාව ගැල‍පයෙි. “කිසිවෙකු තවකෙකුගේ ජීවිතය හෝ මරණය තේරුම් ගන්නේ නැත” නතානියල් වටහා ගනියි. එම ගැටළුව සැබවින්ම ඔන්ඩාච්චෙ ගේ නිර්මාණ පුරා නැවත නැවත නාටකීකරණයට ලක් වන්නකි.

• ආරි ශපිරෝ - මයිකල් ඔන්ඩාච්චෙ ගේ අලුත්ම නවකතාව අපව වල්මත් කරයි. කතා තුළ කතා. පාඨකයෙකු ලෙස මා කොයි දිශාවකට ගමන් ගන්නේදැයි කිසිදු විශ්වාසයක් මා තුළ තිබුනේ නැහැ. එසේම ඔන්ඩාච්චෙට අනුව ඔහු එය ලිවීම ආරම්භ කරන විටදී ඔහුටද ඒ පිළිබඳ එතරම් විශ්වාසයක් තිබී නැහැ.

ඔන්ඩාච්චෙ - මම අදහස් කළේ, ඇත්තටම මම, අවසානයේදි කුමක් සිදු වේද යන්න දැන ගෙන කතාවක් ලිවීම ආරම්භ කරන ලේඛකයෙක් ‍නොවේ ය යන්නයි. ඔබ දන්නවා සමහර ලේඛකයෝ කතාව ආරම්භයේදි ම දන්නවා එහි අවසාන වැකිය. මම කිසියම් විදියක තත්වයකින් ආරම්භ කරන්නේ, පසුව ක්‍රමක්‍රමයෙන් කතාව ගොඬ නැ‍ඟෙනවා. ඕර්නට් කෝල්මන් කියපු ශ්‍රේෂ්ඨ කතාවක් තියෙනවා - ඔබ මුළින්ම ක්‍රීඩාව පටන් ගන්නේ ඔබේ භූමිය ඇතුලේ..පසුවට එළැඹෙන්නේ අවදානම් ක්‍රියාදාමයයි.”

• මේ පොතේ නම ‘Warlight’. ඔබ‍ ගේ අනෙක් ප්‍රසිද්ධ නවකතාව වන The English Patient හි මෙන් එය පදනම්වි ඇත්තේ දෙවන ලෝක යුද්ධ කාලයයි. ස්ථානය ලන්ඩනය. අවුරුදු පහළොවක් වයසැති පිරිමි දරුවකු සහ ඔහුගේ සහෝදරිය ඔවුන්ගේ දෙමව්පියන් විසින් අතහැර දමනු ලබනවා. හොර බඩු ප්‍රවාහනය, රහස් කේත... හැම චරිතයකටම අනවරත නාම තිබෙනවා. මොත්, ඩාර්ඒ, ස්ටිච්.. පරිච්ඡේදයක ආරම්භක වැකිය, පසු පෙළ තුළ සෑම විටම මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකි ආතතිය පිළිබඳ ඉඟි සපයනවා.

ඔන්ඩාච්චෙ - (කියවමින්) “1945 වසරේදී, අපව අපරාධකරුවන් දෙදෙනකුට බාර කොට, අපගේ දෙමව්පියෝ, අපව හැරදමා දුරබැහැරකට ගියෝය. අප ජීවත්වූයේ ලන්ඩන් නගරයේ රිවින්ගි ගාර්ඩන්ස් නම් විදියේය. එක් උදෑසනක ආහාර ගැනීමෙන් අනතුරුව අපේ මව හෝ පියා පවුල තුළ කිසියම් සාකච්ඡාවක් සිදුකළ යුතු බවට යෝජනා කළේය. ඔවුහු අපව තනිකොට දමා එක් වසරකට සිංගප්පුරුවට යන බවට එහිදී අපට දැනුම් දුන්නහ. එය ලොකු කාලයක් නෙවෙයි. ඔවුහු අපට කීහ, නමුත් එය කෙටි චාරිකාවක්ද නොවීය. ”

• මට ඇත්තටම පුදුමයි, ඔබ පළමු ඡේදය ලිවීමට පටන් ගන්නා විට එම කතාන්දරය කොයි දෙසට ගමන් ගන්නේ දැයි ඔබ නොදැන සිටීම ගැන, මොකද එම ඡේදය මුලාරම්භයේදීම අප ඉදිරියේ තබන අභිරහස්, කෘතිය අවසානයේදී ඉතාමත් සතුටුදායක ආකාරයෙන් ඔබ අපට විසඳා දෙනවා. ඇත්තටම මේ මිනිස්සු අපරාධකාරයෝද? සැබවින් දෙමව්පියන් සිංගප්පුරුවට යනවාද? කොච්චර කලක් ඔවුන් දරුවන්ගෙන් දුරස්ව සිටිනවාද? පොත පුරාවට විසඳුම ලබාදෙන, ආරම්භයෙදි අප ඉදිරියේ ඇති ගැටළු ඒවයි. ඔබ ඒ මොහොතෙ දැනගෙන සිටියේ නැද්ද ඔබ පාඨකයා හමුවේ තබන ගැටළු වලට විසඳුම් මොනවද කියලා?

ඇත්තටම මම දැනහිටියේ නැහැ. රැෂෙල්, ඒ කියන්නෙ නතානියල් ගේ සහෝදරිය ගැනවත් මම ගොඩක් දේවල් දැනගෙන හිටියේ නැහැ ඒ වෙන කොට. ඉතින් පළමු ඡේදය ගොඬනැඟුණා යම් යම් දේවල් සිදුවුණ නිසා. කෙසේ වෙතත් මම පොත ලියාගෙන යද්දි ආපහු ගිහිල්ලා පළමු ජේදය නැවත ලියනවා. නමුත් එය තරමක් නොගැළපෙන වගේම අවාදනම් සහගත ක්‍රියාවක් වුනත්, ආරම්භය වන්නේ මගේ පළමු වැකියම තමයි, එය හරියට සුරංගනා කතාවක රිද්මය වගෙයි. ඔබට එතැන ඉඳන් ඉදිරියට යන්න වෙනවා.

• අරුම පුදුම ආරම්භක වැකියක් - ‘අපරාධකරුවන් දෙදෙනෙකුට බාර කොට... ( සිනාසෙයි)

ඔව් මම ඒ වැකිය තුළ සිරවුණා.

• මම කැමතියි ඔබගේ පොතේ නම"Warlight." ගැන දැනගන්න. ඉන් අදහස් කරන්නෙ කුමක්ද?

මම එය එක්තරා  ආකාරයක කළ සොයා ගැනීමක්. මම පොතේ ආරම්භයේදීම  ගඟ ගැන විස්තර කරනවා,  යුද්ධ කාලයේ ජර්මානුවන් බෝම්බ දැමීම නිසා ගඟ බොහෝ සෙයින් අඳුරු  ස්වභාවයක් අරගෙන‍. එහි පතුළේ ආලෝකය, යන්තමින් සිදුවන පරාවර්තනය.. එය ඇත්තටම විස්තර කිරීම අපහසුයි.  සැබවින්ම ඒ යුද්ධයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මේ කතාවස්තුවේ ගැහැණු මිනිසුන්ගේ ජිවිත මත ඇති ආලෝකයේ දෝංකාරය..

• මෙම කෘතිය තුළ සැහැසි බව, ප්‍රචණ්ඩත්වය කියා පාන සිදුවීම් බහුලව තියෙනවා. එය හරියට සැහැසිබව ප්‍රචණ්ඩත්වය කුමක්ද යන්න සොයා යාමක් වැනියි.

හරි. ආපස්සට යාම සහ දොර විවෘත කර අතීතයේ තිබු අඳුර සොයා ගැනීම. ඔහු එක් මො‍හොතකදී කියාවි, ඔබ එය ආලෝකමත් කළ යුතු බව.

• මේ පොතේ නිතරම ජර්මානු වචනයක් මතුවෙනවා. චරිත ඒ වචනය භාවිතා කරන්නෙ කිසියම් අවාදනමක් ගැන ප්‍රකාශ කරන්න. ඒ වචනය මොකක්ද?

ඔව් ඇත්ත. ඒක සංගීතයට අදාළ පාරිභාෂික වචනයක්. ඉන් කියැ‍වෙන්නෙ ආතතියේ සිදුවන වෙනසක්, එනම් වියහැකි අවදානමක් පිළිබඳ ඉඟියක් ගැන. කවුරුහරි ඒ වචනය කියනවා. ඊටපස්සේ දරුවෝ දෙන්නා ඒ වචනෙ අහුලගෙන ඒක අනුකරණය කරනමින් එකිනෙකාට ඒ වචනය කියනවා, එවිට අනිටු පෙරනිමිත්තක් දැක්වුවාක් මෙන් කිසිවක් එකවර සිදුවෙනවා. ඉතින් සංගීතයේ රිද්මය වෙනස් වෙනවා. ඇත්තටම පොතේ මුල් කොටසේදි එය සිදුවනවා. අම්මා ආපසු එනවා.

• අවසාන වශයෙන් මෙම කෘතිය, තේමාත්මක ලෙස ආරක්ෂාව සොයා යාම, තම නිවහන ‍ගොඬනඟා ගැනීම, පවුල නිර්වචනය කිරීම වැනි ඔබගේ පෙර නිර්මාණ සමඟ කිසියම් පොදු බවක් දක්නට ලැබෙනවා. ඇයි ඔබ නැවත නැවතත් මේ අදහස් වෙතම එන්නේ?

මම හිතන්නෙ මටත් ස්ථිර වාසස්ථානයක් සහිත ජිවිතයක් තිබුණේ නැහැ. මම ඉපදුනේ ලංකාවේ. මගේ දෙමව්පියෝ වෙන් වුණා. අම්මා එංගලන්තෙට ගියා, ඉතින් මම ත් ගියා. පසුව මම කැනඩාවට ගියා. එදා ඉඳන් මම ජිවත් වෙන්නෙ කැනඩාවෙ. ඉතින් ඒ සංචාරී ජීවිතේ ඔබට සමහරවිට බල කරනවා ඔබේ නිවහන කුමක්ද ඔබ අයිති භුමිය මොකක්ද කියලා සොයා බලන්න.

මම අදහස් කරන්නෙ මේ පොත තුළ වගේම ‍මගේ අනෙක් කෘති තුළත් මම කියන්න උත්සාහ අරන් තියෙන්නෙ පවුල කියන්නෙ ඔබ ඉපදුණු නිසා ඔබ හා එකට ජිවත් වන මිනිස් කණ්ඩායම නොව, සැබවින්ම ඔබව සාමාජිකයකු කරගන්නා මිනිස් කණ්ඩායමයි. මේ පොතේ වුනත්, දෙමව්පියන් නොමැති විට ඩාර්ටර්, මොත්, ඔලිව් ලෝරන්ස් සහ අනෙකුත් චරිත දරුවන් දෙදෙනාට වැදගත් වන පුද්ගලයින් වනවා වගේම ඔවුන් එක පවුලක් බවට පත්වෙනවා මම හිතන්නෙ.

✎ සුභාෂිණි චතුරිකා

මෙම ලිපිය පළමුවරට 2018.06.03 දින අනිද්දා පුවත්පතේ පළවෙන ලදි.